هر چند به نظر می‌رسد ترک‌ها از تندروی‌های خود علیه سوریه کاسته‌اند اما واقعیت ماجرا این است که آنها به طور مقطعی و تاکتیکی از موضع خود عقب نشسته‌اند و مترصد موقعیتی هستند تا شرایط برای نیل به اهدافشان فراهم شود.

به نقل از فارس، لحن ترک‌ها این روزها در قبال بحران سوریه تغییر کرده است. شاهد این ماجرا عقب‌نشینی سران ترکیه از مواضع پیشین خود و پذیرفتن حل‌وفصل بحران این کشور با حضور بشار اسد است. علاوه بر این، راهکار پیشنهادی رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه درباره به کارگیری سازوکار همکاری با شرکت ایران و روسیه نیز از دیگر نشانه‌های تغییر موضع ترک‌هاست. این در حالی است که قبلا، آنها از مواضع ایران و روسیه در قبال سوریه انتقاد می‌کردند و حتی به علت حمایت تهران و مسکو از بشار اسد، این دو را از مذاکرات درباره سوریه کنار گذاشته بودند.

همین واکنش‌ها موجب شده برخی تحلیلگران و ناظران بین‌المللی از چرخش بزرگ ترکیه در قبال سوریه سخن بگویند. اما علت چیست؟ عوامل متعددی درباره این موضوع بیان شده است. به عنوان مثال، مطبوعات ترکیه، پای مسائل امنیتی، اقتصادی و سیاسی را میان کشیده‌اند. طبق گزارش آنها، از نظر اقتصادی، بانک مرکزی ترکیه اعلام کرده، در ماه کنونی میلادی نشانه‌های رکود اقتصادی ظاهر شده است. از منظر سیاسی نیز، دولت حزب‌ عدالت و توسعه با انتقادات فزاینده مخالفان روبرو شده است. نتایج یک نظرسنجی نشان داده، 51 درصد از مردم این کشور معتقدند دولت آنان باید بی‌طرف باشد و از هیچ جناحی در بحران سوریه حمایت نکند.

از این رو، برخی تحلیل‌گران در استانبول با اشاره به وضعیت پیچیده ترکیه در قبال پرونده سوریه اظهار داشتند، «دولت اردوغان برای تاثیرگذاری بر اوضاع سوریه و یا متقاعد کردن هم‌پیمانان خود در حمایت از رویکردهایش، به اندازه کافی قوی نیست، به همین دلیل اخیرا بار دیگر فواید اندیشه صفرسازی مشکلات با همسایه‌ها آشکار شده است».

شاید هر کدام از این مسائل در چرخش ترکیه موثر باشند اما قطعا این همه ماجرا نیست. آمریکا، انگلیس، فرانسه و ترکیه به همراه برخی کشورهای مرتجع منطقه‌ای برای دامن زدن به ناآرامی‌های سوریه، برنامه‌های گسترده‌ای در سطوح رسانه‌ای، فضای مجازی، عملیات امنیتی و موضوعات حقوق بشری تدارک دیده بودند. در ابتدا همه امیدها بر این بود که با فشارهای اولیه‌ای که در منطقه «درعا» وارد شده، ناآرامی‌ها به شکل وسیعی در بین طوایف و عشایر و اقوام مختلف گسترش یابد و در نهایت سوریه از هم بپاشد. اما این طرح در مرزهای اردن با شکست روبرو شد.

آنها بلافاصله طرح دوم در منطقه «بانیاص» در مرزهای لبنان را کلید زدند که این پروژه نیز به شکل قبلی با شکست روبرو شد. مرحله سوم عملیات در منطقه «جسر الشغور» بود. بر اساس هماهنگی صورت گرفته بین اسرائیل، آمریکا و ترکیه، نیروهای کرد، ترک و سلفی وابسته به جریان اخوان، مرحله سوم را کلید زدند که این مرحله از فتنه‌سازی در داخل سوریه به حدی بود که آنها انتظار داشتند سیل جمعیت آواره از شمال سوریه به سوی ترکیه سرازیر شوند. اما عملاً با مدیریت ارتش سوریه این اتفاق رخ نداد و آنها نتوانستند شمال سوریه را تحت عنوان یک منطقه آزاد شده و بی‌طرف از حاکمیت سوریه جدا کنند و اقدامات ویژه را برای بین‌المللی کردن بحران سوریه به اجرا گذارند. با شکست پروژه ناامنی از محور جسر شغور، بی‌ثباتی‌های محدودتری در منطقه نعمان و شمال شرقی مرتبط با مرزهای عراق دامن زده شد که آنها نیز از ظرفیت چندانی در این زمینه برخوردار نبودند.

به نظر می‌رسد، غیر قابل کنترل شدن مخالفان مسلح در سوریه نیز به همه این ناکامی‌ها دامن زده و موجب شده غرب در کمک به گروه‌های مورد حمایت ترکیه در سوریه نیز دلسرد شود. علاوه بر این، ترک‌ها خود از حضور و تقویت القاعده در مرزهای جنوبی نگران هستند. چراکه القاعده شمشیری دو لبه است که آنکارا و غرب گمان می‌کردند در یک مقطع می‌توانند از آن استفاده و بعد آن را کنترل کنند اما حالا دریافته‌اند شاید نتوانند القاعده را محدود کنند و بعدها دچار مشکل می‌شوند، به خصوص که اکنون تندروها مشکلاتی را برای ترکیه ایجاد کرده‌اند.

به نظر می‌رسد،‌ مجموعه این عوامل، موجب ملایمتر شدن ترکیه و غرب در قبال بحران سوریه شده است. علاوه بر این، از آنجائیکه آنکارا هیچ وقت سیاست مستقلی نداشته و بیش از همه تابع سیاست‌های فرامنطقه‌ای بوده، این بار نیز به دلیل تغییر در سیاست خارجی آمریکا، ترکیه نیز سیاست‌هایش را در قبال سوریه اندکی تغییر داده است که این چرخش قطعا مقطعی و تاکتیکی است و نمی‌توان به تداوم آن دل خوش کرد. برای روشن شدن این موضوع باید منتظر ماند و دید ماحصل دیدارهای خارجی جان کری، وزیر خارجه آمریکا در آینده نزدیک چه خواهد بود.