به گزارش خبرنگار حقوقی قضایی باشگاه خبرنگاران، اینترپل(به انگلیسی: Interpol)‏، سازمانی بین‌المللی است که برای مبارزه با مجرمان بین‌المللی و برقرار کردن امنیت عمومی کشورهای عضو به وجود آمده است.

اینترپل نام کوتاه سازمان بین‌المللی پلیس جنایی(به انگلیسی: International Criminal Police Organization)‏ است که در سال 1923 م در وین پایتخت اتریش ایجاد شد. هدف اصلی این سازمان، همکاری بین پلیس کشورهای عضو و هماهنگ کردن مراجع قضایی این کشورها برای مبارزه با مجرمان و جرم‌های بین‌المللی است و مقر این سازمان اکنون در شهر لیون فرانسه است.

تاریخچه

در سال 1914 م آلبرت اول شاهزاده? موناکو اجلاسی ترتیب داد که طی آن، سران پلیس، قاضیان و حقوق‌دان‌های 24 کشور در موناکو، طرح تشکیل سازمان بین‌المللی پلیس جنایی را تصویب کردند. اما با شروع جنگ جهانی اول، این طرح متوقف شد. پس از پایان جنگ، در پاییز 1919 م رؤسای پلیس هفت کشور اتریش، آلمان، فرانسه، دانمارک، مصر، مجارستان و یونان در وین و برای پیگیری مصوبات اجلاس موناکو گرد هم آمدند و سرانجام این سازمان در 1923 م تشکیل و وین به عنوان مرکز دبیرخانه? این سازمان تعیین شد. از آن پس تا سال 1928 م پلیس 34 کشور به این سازمان پیوستند.

به گزارش خبرنگار حقوقی قضایی باشگاه خبرنگاران، اینترپل(به انگلیسی: Interpol)‏، سازمانی بین‌المللی است که برای مبارزه با مجرمان بین‌المللی و برقرار کردن امنیت عمومی کشورهای عضو به وجود آمده است.

اینترپل نام کوتاه سازمان بین‌المللی پلیس جنایی(به انگلیسی: International Criminal Police Organization)‏ است که در سال 1923 م در وین پایتخت اتریش ایجاد شد. هدف اصلی این سازمان، همکاری بین پلیس کشورهای عضو و هماهنگ کردن مراجع قضایی این کشورها برای مبارزه با مجرمان و جرم‌های بین‌المللی است و مقر این سازمان اکنون در شهر لیون فرانسه است.

تاریخچه

در سال 1914 م آلبرت اول شاهزاده? موناکو اجلاسی ترتیب داد که طی آن، سران پلیس، قاضیان و حقوق‌دان‌های 24 کشور در موناکو، طرح تشکیل سازمان بین‌المللی پلیس جنایی را تصویب کردند. اما با شروع جنگ جهانی اول، این طرح متوقف شد. پس از پایان جنگ، در پاییز 1919 م رؤسای پلیس هفت کشور اتریش، آلمان، فرانسه، دانمارک، مصر، مجارستان و یونان در وین و برای پیگیری مصوبات اجلاس موناکو گرد هم آمدند و سرانجام این سازمان در 1923 م تشکیل و وین به عنوان مرکز دبیرخانه? این سازمان تعیین شد. از آن پس تا سال 1928 م پلیس 34 کشور به این سازمان پیوستند.

با شروع جنگ جهانی دوم، فعالیت‌های این سازمان متوقف شد. پس از جنگ و با افزایش آمار جرم و برهم خوردن نظم کشورها، در سال 1946 م اجلاسی با شرکت 19 کشور در بروکسل، پایتخت بلژیک برگزار شد. در بیست و پنجمین جلسه? مجمع عمومی که در وین و در سال 1956 م برگزار شد، اساسنامه و مقررات سازمان پلیس بین‌الملل به تصویب رسید. طبق این اساسنامه، سازمان از هرگونه دخالت در امور سیاسی، مذهبی، نظامی و نژادی منع شده است. مقر سازمان تا 1989 م شهر پاریس بود و پس از آن به شهر لیون فرانسه منتقل شد.

زبان‌های رسمی

زبان‌های رسمی سازمان، از ابتدا، زبان انگلیسی، زبان فرانسوی و زبان اسپانیولی بوده است. در سال 1989 م، با درخواست کشور کویت، زبان عربی نیز به مجموعه زبان‌های رسمی این سازمان افزوده شد. علت این‌کار، افزایش عضویت کشورهای عربی‌زبان در این سازمان ذکر شده است.

وظایف

اینترپل سرمایه‌ای بالغ بر 59 میلیون دلار آمریکا دارد[نیازمند منبع] که از طریق کمکهای کشورهای عضو تهیه شده است. سهم آمریکا در این میان 5.5 میلیون دلار است.[نیازمند منبع] تمرکز اصلی اینترپل بر امنیت عمومی، تروریسم، جنایات سازمان یافته، جنایات جنگی، پولشویی، جرائم کامپیوتری، جرائم مالکیت معنوی، قاچاق اسلحه و مواد مخدر است. مهم‌ترین وظایف این سازمان به شرح زیر است:

* انجام کلیه? امور پلیسی در سطح دنیا

* تهیه بانک اطلاعاتی از اطلاعات واصله از کشورهای عضو در زمینه‌های مختلف از جمله سیاهه? مجرمین بین‌المللی، اتومبیل‌های مسروقه، اموال فرهنگی مسروقه، شگرد مجرمین و غیره

* برگزاری سمینارها و کنفرانس‌های بین‌المللی در زمینه‌های فنی و تخصصی پلیسی

* تدوین و صدور بولتن‌های تخصصی در زمینه? جرائم بین‌المللی

* ایجاد ارتباط و هماهنگی با مراجع قضایی کشورها در رابطه با مجرمین متواری از کشوری به کشور دیگر

* استرداد مجرمین

* پیشگیری و کشف سرقت‌ها نظیر سرقت اتومبیل، آثار هنری، بانک، سرقت مسلحانه و غیره

* مبارزه با مواد مخدر (کشت، تولید، قاچاق، ترافیک و مسیرهای ترانزیت)

* کشف موارد جعل مدارک هویت (گذرنامه، روادید و سایر مدارک)

* کشف جعل اسکناس

* اقدام برای یافتن گمشدگان بین‌المللی

* شناسایی اجساد کشف شده

* تعقیب بین‌المللی

* ردیابی و شناسایی افراد مورد تقاضا

* ایجاد ارتباط سریع و آنی با کشورهای عضو

* فراهم ساختن امکان مسافرت افسران تحقیق در پرونده‌های تحت پیگرد به کشوری که متهم یا متهمان به آنجا متواری شده‌اند.

* هر چیزی که مورد مراجعه? مراجع انتظامی داخلی کشورها قرار می‌گیرد، در صورتی که به خارج از کشور مربوط باشد.

تشکیلات

اینترپل دارای شش نهاد است که عبارتند از: مجمع عمومی، کمیته? اجرایی، دبیرخانه? مرکزی، دفترهای ملی مرکزی، هسته‌? مشاوران و کمیسیون بررسی پرونده‌های اینترپل.

مجمع عمومی

عالی‌ترین نهاد اینترپل، مجمع عمومی است. این مجمع هر سال در یکی از کشورهای عضو تشکیل می‌شود. برخی از وظایف این نهاد عبارتند از: اجرای اساسنامه، تصویب برنامه‌های سالانه و یافتن روش‌های مناسب برای رسیدن به اهداف سازمان.

رؤسای مجامع عمومی

اسکار درسلر، اتریش (1923 تا 1946 م)

لوئیس داکلوکس، فرانسه (1946 تا 1951 م)

مارسل سیکات، فرانسه (1951 تا 1963 م)

ژان نیپوت، فرانسه (1963 تا 1978 م)

آندره باسارد، فرانسه (1978 تا 1985 م)

ریموند کندال، انگلستان (1985 تا 2000 م)

رونالد نوبل، آمریکا (سال 2000 م 2012)

میری بالسترازی، فرانسه (سال 2012 میلادی) تاکنون

کمیته اجرایی

این کمیته از رئیس سازمان، دو معاون او و پانزده نفر عضو تشکیل شده است. برخی از وظایف آن عبارتند از: تهیه? برنامه و دستور کار مجمع عمومی، نظارت بر کار دبیرخانه و پیش‌بینی بودجه و مخارج سازمان. این نهاد موظف است حداقل سالی یک بار تشکیل جلسه بدهد.

دبیرخانه مرکزی

از تشکیلات دائمی سازمان است که ریاست آن بر عهده? دبیرکل سازمان است. اجرای برنامه‌های تصویب شده در مجمع عمومی و کمیته? اجرایی و اعلام مهم‌ترین جرم‌های بین‌المللی و آمار آن، از وظایف این نهاد است. نتایج اجلاس پلیس بین‌الملل، ریشه‌یابی و تحقیق در مورد جرم‌ها در نشریه‌های گوناگون این نهاد منتشر و برای اعضا ارسال می‌شود.
دفتر ملی مرکزی

در هریک از کشورهای عضو نهادی با این نام تاسیس می‌شود. این نهاد از یک سو با دبیرخانه? مرکزی و مراکز منظقه‌ای در ارتباط است و از سوی دیگر با دفاتر ملی مرکزی دیگر کشورها مربوط است. مکاتبه‌های اولیه برای جستجوی متهم یا مجرم فراری، تعیین هویت او، ردیابی، شناسایی، دستگیری و استرداد مجرمان به کشور محل وقوع جرم، بر عهده‌? این نهاد است.

هسته مشاوران

این هسته متشکل از گروهی از اساتید دانشگاه و متخصصان رشته‌های مختلف است که از سوی کمیته? اجرایی برای مدت سه سال انتخاب می‌شوند. وظیفه‌? این مشاوران، کمک به اینترپل در حل مسائل تخصصی و علمی است.

کمیسیون بررسی پرونده‌های اینترپل

این کمیسیون، یکی از بخش‌های مستقل سازمان است که سه وظیفه? زیر را بر عهده دارد:

1. بررسی وضعیت پردازش اطلاعات شخصی و مطابقت آن با قوانین و مقررات سازمان

2. دادن مشاوره به اینترپل در مورد پروژه‌های سازمان، عملیات‌ها و هر مشکلی که درباره? وضعیت اطلاعات شخصی افراد وجود داشته باشد

3. پردازش درخواست‌های مربوط به پرونده‌های موجود در اینترپل.

اعلامیه‌های بین‌المللی

این اعلامیه‌ها، بخش‌نامه‌هایی بین‌المللی هستند که توسط دفاتر ملی مرکزی در کشورهای مختلف تهیه شده و به دبیرخانه مرکزی فرستاده می‌شود. دبیرخانه? مرکزی این مستندات را برای تمامی کشورهای عضو می‌فرستد. این اعلامیه‌ها شامل اطلاعات جامعی در مورد تبهکاران و مجرمین بین‌المللی با ذکر مشخصات هویتی، شگردهای کار، عکس و آثار انگشتان است و به کشورهای عضو کمک می‌کند تا ورود و خروج این مجرمان را کنترل کنند. کلیه اعلان‌های اینترپل به چهار زبان رسمی سازمان منتشر می‌شود و حاوی مشخصات هویتی فرد تحت پیگرد، اطلاعات راجع به جوانب قضایی جرم ارتکابی و اقداماتی که از سوی اداره? اینترپل یا نیروی پلیس کشوری که فرد تحت پیگرد در آنجا پیدا می‌شود، باید انجام گیرد، است. این اعلامیه‌ها بسته به حساسیت محتوایی و موضوع، به چند دسته? زیر تقسیم می‌شوند:

اعلان آبی

اعلان آبی (به انگلیسی: Blue Notice)‏ یا استعلام در زمانی صادر می‌شود که فردی تحت نظر پلیس یک کشور باشد و این کشور بخواهد اطلاعات بیشتری راجع به او به دست آورد. در این صورت می‌تواند از دیگر کشورهای عضو و دبیرخانه? مرکزی درخواست کند هرگونه اطلاعات جنایی در خصوص فرد مورد نظر در اختیار دارند، ارسال کنند. دریافت این اطلاعات می‌تواند به پلیس کشور مربوطه کمک کند تا ارزیابی کاملی در این خصوص به عمل آورده، امکان ارتکاب جرم توسط فرد را پیش‌بینی و از وقوع جرم پیشگیری کند.

اعلان سبز

اعلان سبز (به انگلیسی: Green Notice)‏ یا هشدار. برای این‌که پلیس کشورهای عضو از وضعیت یک فرد مجرم که محکومیت خود را گذرانده اما ممکن است دوباره در کشورهای دیگر مبادرت به ارتکاب جرم کند، مطلع شوند، معمولاً ادارات اینترپل کشورهای عضو از طریق دبیرخانه? کل و با صدور اعلان سبز، نوع ارتکاب جرم، شگرد کار و دیگر اطلاعات لازم در خصوص چنین فردی را به اطلاع همتایان خود می‌رسانند. این افراد ممکن است در چندین کشور مشغول انجام فعالیت‌های جنایی باشند، لذا مبنای صدور این اعلان‌ها، هشدار به کشورهای عضو و امکان بالقوه? ارتکاب جرم است.

اعلان زرد

اعلان زرد (به انگلیسی: Yellow Notice)‏ یا اعلان برای گمشدگان در خصوص افرادی صادر می‌شود که از محل معمولی خود گم شده و هیچ‌گونه اثری از آنها نیست. بنابراین اینترپل از این طریق می‌تواند به خانواده‌های مفقودان کمک زیادی کند. مشخصات دقیق و عکس گمشدگان توسط اینترپل کشور عضو به دبیرخانه? مرکزی ارسال و پس از آن، مرجع اخیر با صدور اعلان گمشدگان، مراتب را به کلیه کشورهای عضو اعلام می‌کند.

اعلان مشکی

اعلان مشکی(به انگلیسی: Black Notice)‏ یا اعلان برای اجساد گمشده برای زمانی است که پلیس کشوری که این اجساد در آنجا پیدا شده، از طریق اداره? اینترپل مربوطه از دبیرخانه? مرکزی می‌خواهد در این خصوص اقدام بررسی کند. خانواده‌هایی که از نزدیکان خود مدت‌ها بی‌خبر هستند و به دلایل مختلف به کشورهای دیگر مسافرت کرده‌اند، می‌توانند با مراجعه به آرشیو و با ملاحظه? عکس‌ها و مشخصات اجساد شناسایی نشده، آن‌ها را شناسایی کنند.

اعلان قرمز

اعلان قرمز(به انگلیسی: Red Notice)‏ یا اعلان برای افراد تحت پیگرد.با این اعلان می‌توان افرادی را که مرتکب جرم می‌شوند و به کشور یا کشورهای دیگر می‌گریزند را تحت پیگرد بین‌المللی قرار داد. در اعلان قرمز تصریح می‌شود که اداره? اینترپل کشوری که فرد تحت پیگرد در آنجا پیدا شود، باید بلافاصله اداره? اینترپل کشور درخواست کننده و دبیرخانه مرکزی را مطلع کند. از نظر کشورهایی که اعلان قرمز را به موجب نظام قضایی‌شان به رسمیت شناخته‌اند، اعلان قرمز به منزله? درخواست دستگیری موقت است. لذا اعلان قرمز از این جهت مبنیی حقوقی دستگیری فرد تحت پیگرد را تشکیل می‌دهد. به همین دلیل، در اعلان قرمز تأکید می‌شود کشور درخواست کننده، از چه کشورهایی درخواست استرداد متهم را می‌کند.

سوءاستفاده بعضی کشورها از اینترپل

به درخواست دولت ایران در دسامبر 2009 اینترپل نام شهرام همایون مدیر تلویزیون کانال یک و فعال سیاسی مخالف را در اعلان قرمز خود قرار داد.از آنجایی که اینترپل خود افرادی برای دستگیری افراد ندارد، فقط بین پلیس 188 کشور دنیا که عضو این سازمان هستند هماهنگی ایجاد می کند تا پلیس کشورها مجرمان را برای همدیگر دستگیر کنند .این 188 کشور ممکن است دارای نظام های دیکتاتوری یا دموکراسی باشند.برطبق تحقیقات کارشناسان تعداد زیادی از اسامی تحت تعقیب که توسط کشورهایی که خود مشکل حقوق بشر دارند به اینترپل گزارش می شوند به دلایل سیاسی صورت می‌گیرند.

بر طبق همین تحقیقات حداقل 17 کشور جهان از جمله ایران ، چین ، پاکستان و ونزوئلا از اعلان‌های قرمز اینترپل بر ضد مخالفین سیاسی و فعالین داخلی خود استفاده می‌کنند.

کشورهای عضو

این پلیس هم اکنون (سال 2007) دارای 186 عضو (عضو مستقل) است. برخی از این اعضا عبارتند از:

افغانستان، آلبانی، الجزایر، آندورا، آنگولا، آرژانتین، ارمنستان، آروبا، استرالیا، اتریش، جمهوری آذربایجان، باهاما، بحرین، بنگلادش، بلاروس، بلژیک، بنین، پادشاهی بوتان، بولیوی، بوسنی و هرزگوین، بوتسوانا، برزیل، برونئی، بلغارستان، بورکینافاسو، بوروندی، کامبوج، کامرون، کانادا، کیپ ورد، جمهوری آفریقای مرکزی، چاد، شیلی، چین، کلمبیا، کومور، جمهوری کنگو،جمهوری دموکراتیک کنگو، کرواسی، کوبا، کنیا، قبرس، جمهوری چک، دانمارک، جیبوتی، دومینیکا، جمهوری دومینیکن،تیمور شرقی، اکوادور، مصر، السالوادور،گینه استوایی، اریتره، استونی، اتیوپی، فیجی، فنلاند، فرانسه، گابون، گامبیا، گرجستان، آلمان، غنا، یونان، گواتمالا، گینه، گینه بیسائو، گویان، هائیتی، هندوراس، مجارستان، ایسلند، هند، اندونزی، ایران، عراق، جمهوری ایرلند، رژیم صهیونیستی اسرائیل، ایتالیا، جامائیکا، ژاپن، اردن، لتونی، لبنان، لسوتو، لیبریا، لیبی، لیتوانی، لوکزامبورگ، ماداگاسکار، مالاوی، مالزی، مالدیو، مالی، مالت، موریتانی، مکزیک، مولداوی، مغولستان، مونته‌نگرو، مراکش، موزامبیک، میانمار، نامیبیا، نپال، هلند، آنتیل هلند، نیوزیلند، نیکاراگوئه، نیجر، نیجریه، نروژ، عمان، پاکستان، پاناما، پاراگوئه، پرو، فیلیپین، لهستان، پرتغال، قطر، رومانی، قزاقستان، روسیه، ساموآ، عربستان سعودی، سنگال، صربستان، سیشل، سنگاپور، اسلواکی، اسلوونی، سومالی، آفریقای جنوبی، کره جنوبی، کویت، قرقیزستان، لائوس، اسپانیا، سری‌لانکا، سوئد، سوئیس، سوریه، تاجیکستان، تانزانیا، تایلند، توگو، ترینیداد و توباگو، تونس، ترکیه، ترکمنستان، اوگاندا، اوکراین، امارات متحده عربی، بریتانیا، ایالات متحده آمریکا، اروگوئه، ازبکستان، واتیکان، ونزوئلا، ویتنام، یمن، زامبیا، زیمباوه. اینترپل فقط به کشورهای عضو سرویس می‌دهد.

کشورهای غیر عضو

لیست کشورهای غیر عضو تا سال 2007 عبارت‌اند از: کره شمالی، کیریباتی، ایالت‌های فدرال میکرونزی، پالائو، ساموآ، جزایر سلیمان، چین تایپه (تایوان)، تووالو، وانوآتو، واتیکان،

پلیس بین‌الملل در ایران

ایران در سال 1301(1923 م) به عضویت پلیس بین‌الملل درآمد و دفتر این سازمان در تهران تاسیس شد. دفتر ملی مرکزی ایران از سال 1304 فعالیت عملی خود را آغاز کرد. سی و هفتمین اجلاس این سازمان در سال 1347 در تهران برگزار شد. دفتر ملی مرکزی که در ابتدا یکی از بخش‌های شهربانی کل کشور بود، از سال 1335 یکی از بخش‌های اداره? تشخیص هویت شد. پس از پیروزی انقلاب و با ادغام شهربانی و ژاندارمری و کمیته انقلاب، این دفتر به اداره? کل تبدیل شد و زیر نظر معاونت تحقیقات و کشف جرائم نیروی انتظامی قرار گرفت. از مرداد ماه سال 1377 این دفتر با دستور مسئول وقت ناجا، از تابعیت معاونت تحقیقات و کشف جرائم ناجا، به یک اداره? کل مستقل با چهار اداره و چهار دایره? مستقل، تبدیل شد. در حال حاضر اینترپل تهران تنها کانال ارتباطی مراجع انتظامی و قضایی داخل کشور با خارج از کشور است.

یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های دفتر پلیس بین‌الملل ایران، مبارزه با مواد مخدر بوده است. به سبب اهمیت این موضوع، هر چند سال یکبار، اجلاسی از سوی واحد مبارزه با قاچاق مواد مخدر پلیس بین‌الملل در یکی از کشورهای عضو برگزار می‌شود. شانزدهمین اجلاس سازمان پلیس بین‌الملل در سال 1373، و با شرکت 43 کشور و 11 سازمان بین‌المللی، در تهران برگزار شد و طی آن، عالی‌ترین نشان پلیس بین‌المللی، برای عملکرد موفق ایران در مبارزه با مواد مخدر، به ایران اهدا شد.