(عبارات کنایی)

بیان بعضى از مسایل اخلاقى یا احکام شرعى و... موجب بدآموزى و تأثیر منفى در بعضى از شنوندگان مى‏شود.

مثلاً، چنانچه یکى از مفطرات به حرام روزه ـ که استمناست ـ بیان گردد به احتمال قوى بیان این حکم بعضى از افراد را ـ که از کم و کیف آن عمل زشت با خبر نبوده‏اند ـ به سوى آن سوق مى‏دهد. بیان چنین نکات چگونه باید باشد؟

مبلّغ گرامى!

توجّه حضرت عالى را به دو نکته جلب مى‏کنیم:

1 ـ امام على علیه‏السلام فرموده است: «التدبیر قبل العمل یؤمنک من الندم؛ تدبیر (و برنامه‏ریزى) قبل از شروع کار، تو را از پشیمانى ایمن مى‏سازد.» (1)

یکى از نکات اساسى و قابل توجّه براى برنامه‏ریزى در خصوص ارائه‏ى یک منبر یا یک جلسه‏ى گفت و گو و تبلیغ، شناسایى نوع مخاطبان است. پس از شناسایى مخاطب مى‏توان درباره‏ى موضوع قابل بحث و نحوه‏ى ارائه‏ى آن اندیشید.

در موضوع مورد سؤال باید دید با توجّه به نوع مخاطب شما، تا چه اندازه طرح این بحث اثر مطلوب مى‏گذارد. در صورتى که ارائه‏ى بحث سود بیشترى نسبت به عدم طرح آن داشته باشد، مى‏توان بحث را مطرح کرد.

2 ـ پس از تصمیم بر طرح یک بحث، نکته حساس دیگر در برنامه‏ریزى، گزینش قالب مناسب براى ارائه‏ى بحث است. در خصوص موضوع مورد سؤال و امثال آن بهترین قالب براى روشن کردن بحث بدون این که عوارض منفى داشته باشد، استفاده از قالب کنایه و عبارات غیر صریح است.

مثلاً مى‏توان در مسئله‏ى مورد بحث چنین گفت: اگر کسى در حال روزه خود را ناپاک کند، حکمش چنین و چنان خواهد بود. طبیعى است که مخاطب اگر مسئله برایش کاملاً روشن نشود پس از ارائه‏ى بحث، از شما سؤال خواهد کرد و آن وقت به صورت خصوصى بهتر مى‏توان مسئله را براى او روشن نمود.

 پاورقــــــــــــــــــــی

1 ـ بحارالانوار، ج 71، ص 238.