حدود یک دهه پیش بود که مردم شاهد تردد بنزهای جدیدالورود نیروی انتظامی در شهر تهران بودند که ماموران، به افراد بدحجاب یا بدپوشش تذکرمی‌دادند. اما اجرای این طرح و واکنش انتقادی برخی مسئولان از جمله رییس‌جمهور و اساتید جامعه‌شناسی به آن و شیوه‌های اجرایی‌اش، در شرایطی که دستگاه‌های متولی و مسئول ترویج فرهنگ عفاف و حجاب در میدان نبودند، شرایط را به گونه‌ای رقم زد که که این موضوع اجتماعی، سیاسی شد و «گشت‌ارشاد» به موضوعی برای جلب نظر مردم در تمامی انتخابات و نظرسنجی‌های سال‌های اخیر بدل شد.

در دوران انتخابات امسال هم بحث برخورد با بدحجابی و گشت‌ارشاد، مورد توجه برخی کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری قرار گرفت، موضوعی که بر اساس نظرسنجی نیروی انتظامی در نوروز 92 به عنوان دومین مطالبه هموطنان از پلیس عنوان شده بود.

صرف نظر از انتقاداتی که در نحوه اجرای این طرح از سوی کارشناسان و مسئولان مطرح می‌شود همچون کلی بودن مصادیق، برخوردهای نامناسب برخی از ماموران و غیره، اما باید در نظر داشت که پلیس نیز ..

حدود یک دهه پیش بود که مردم شاهد تردد بنزهای جدیدالورود نیروی انتظامی در شهر تهران بودند که ماموران، به افراد بدحجاب یا بدپوشش تذکرمی‌دادند. اما اجرای این طرح و واکنش انتقادی برخی مسئولان از جمله رییس‌جمهور و اساتید جامعه‌شناسی به آن و شیوه‌های اجرایی‌اش، در شرایطی که دستگاه‌های متولی و مسئول ترویج فرهنگ عفاف و حجاب در میدان نبودند، شرایط را به گونه‌ای رقم زد که که این موضوع اجتماعی، سیاسی شد و «گشت‌ارشاد» به موضوعی برای جلب نظر مردم در تمامی انتخابات و نظرسنجی‌های سال‌های اخیر بدل شد.

در دوران انتخابات امسال هم بحث برخورد با بدحجابی و گشت‌ارشاد، مورد توجه برخی کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری قرار گرفت، موضوعی که بر اساس نظرسنجی نیروی انتظامی در نوروز 92 به عنوان دومین مطالبه هموطنان از پلیس عنوان شده بود.

صرف نظر از انتقاداتی که در نحوه اجرای این طرح از سوی کارشناسان و مسئولان مطرح می‌شود همچون کلی بودن مصادیق، برخوردهای نامناسب برخی از ماموران و غیره، اما باید در نظر داشت که پلیس نیز می‌تواند به جای برخورد سلبی، اقدامات تشویقی و ایجابی خود را گسترش دهد و در کنار گل‌دادن به زنان با حجاب، با همفکری دستگاه‌های مسئول در امر فرهنگسازی شیوه‌ نوین برگزیند و حتی بلکه به این بهانه، غفلت دستگاه‌های دخیل به این مهم پایان یافته و اقدامات خود را از سطح تصویب آیین‌نامه و … فراتر کنند و شرایط به گونه‌ای رقم بخورد که دیگر نقش ناجا به عنوان آخرین حلقه برخورد، پررنگ‌تر نشود.

هرچند سردار اسماعیل احمدی‌مقدم به عنوان فرمانده نیروی انتظامی بارها عنوان کرده که اجرای این طرح (گشت‌ارشاد) مطلوب ما نیست اما باید پذیرفت که مساله گشت ارشاد و برخورد با بدحجابی در جامعه کنونی ما مساله‌ای دو طرفه است، به گونه‌ای که در میان این دو طرف، ناجا در حال کشش است چرا که بخشی از جامعه به طور مطلق یا نسبی با این طرح مخالفند اما بخش دیگری مخالف بی‌تحرکی ناجا در این حوزه هستند.

حسن روحانی رییس‌جمهور منتخب هر چند در جلسات و سخنرانی‌های انتخاباتی خود کمتر اشاره مستقیمی به مقوله گشت‌ ارشاد یا همان طرح امنیت اخلاقی داشت، اما این به معنای کم‌توجهی وی به این مهم نبود و گواه آن نیز اظهاراتش در مناظره دوم تلویزیونی بود، آنجه که به برخوردهای پلیسی اشاره داشت و گفت: «مسائل فرهنگی باید از طریق فرهنگ حل و فصل شود و پلیس آخرین مرحله‌ایست که در مسائل فرهنگی باید وارد عمل شود.» «من کاری خواهم کرد که با کمک پلیس زحمتکش کشور در سراسر خیابان‌ها امنیت واقعی مستقر شود و دختران ما در خیابان احساس امنیت کنند. من نخواهم گذاشت ماموری بی‌نام و نشان از کسی سوال کند. دختران جامعه ما خود حافظ حجاب و عفاف هستند.»

مسئله بدین جا ختم نشد و روحانی در مناظره دوم خود، با طرح مسئله حقوق شهروندی عنوان داشت که «.. مساله حقوق شهروندی در فصل سوم قانون‌اساسی با عنوان حقوق ملت مورد تصریح قرار گرفته است. این حقوق شهروندی باید تدوین شود. اساس حقوق شهروندی این است که همه ایرانیان و اتباع ایرانی از حقوق شهروندی مساوی برخوردار شوند و استفاده کنند. مساله مذهب،‌ قومیت و نژاد هیچ کدام نمی‌تواند در حقوق شهروندی تاثیرگذار باشد. مساله مهمتر حریم خصوصی است که بسیار مهم است. من تعجب می‌کنم مدتی پیش در یکی از رسانه‌ها شنیدم که نیروی انتظامی اعلام کرده می‌توانیم با «راپل» روی پشت‌بام خانه‌ها برویم زیرا یک مکان خصوصی نیست و مال یک فرد نیست. از این مساله دچار حیرت شدم. اگر پشت‌بام فضای مشاع است، برای صاحبان آن آپارتمان مشاع است نه بین مالکان و نیروی انتظامی و سربازی که می‌خواهد وارد پشت‌بام شود. افرادی که در این زمینه تحقیق کرده‌اند گفته‌اند جمع‌کردن دیش‌ها هیچ‌گونه نتیجه و اثری نداشته است و آمار و ارقام نشان می‌دهد تعداد زیادی از مردم (در برخی آمار حدود 50 درصد) به رسانه‌های بیگانه نگاه می‌کنند. بنابراین ورود به حریم خصوصی در اینجا کاری ممنوع است، در رسانه‌ها و مطبوعات و صدا و سیما هم همین طور است، وقتی فردی نسبت به آبرو و شخصیت فردی توهین و اهانتی می‌کند باید به او حق دفاع بدهیم و گرنه هم حقوق شهروندی این شخص نقض شده و هم حیثیت و حریم شخصی.. »

با این حال احمدی‌مقدم بارها عنوان کرد که اجرای این طرح مطلوب پلیس نیز نیست و حتی او در یک برنامه تلویزیونی عنوان کرد که دست کسانی که مدعی کار فرهنگی هستند را می‌بوسم و البته مفهوم کار فرهنگی این نیست که با انجام آن دیگر اقدامات تعطیل شود. زیرا گاهی مجبور می‌شویم در برابر فردی که مورد تذکر قرار می‌گیرد و نسبت به این تذکر بی‌توجهی و بعضا با مامور ما نیز درگیر می‌شود واحدی را قرار دهیم که با وی برخورد کند، حالا با هر اسمی مانند گشت انتظامی یا گشت ارشاد.

فرمانده ناجا در مورد انتقادهایی که پیرامون این طرح مطرح می‌شود،‌ مسئله حجاب را مسئله‌ای دو طرفه برشمرد و گفت:‌ در میان این دو طرف نیروی انتظامی در حال کشش است و بخشی از جامعه که سر و صدای زیادی هم دارد و در بیان انتقادات خود از رسانه‌هایشان استفاده می‌کنند به طور مطلق یا نسبی با این طرح مخالفند اما بخش بزرگتری مخالف بی‌تحرکی ناجا در این حوزه هستند.

به گفته احمدی‌مقدم، ناجا باید بین این دو گروه مدیریت داشته باشد و در این میان قانون را نیز رعایت کند.

فرمانده ناجا با اشاره به تصویب قانون عفاف و حجاب در گذشته گفت: خوشبختانه در حال حاضر سازوکار اجرای این قانون تشکیل شده و با حضور نهادهای متولی که ناجا نیز جزو آنهاست، جلساتی در این زمینه برگزار شد و در این جلسات افراد مشغول بررسی و ارزیابی و نوسازی تاکتیک‌ها هستند چرا که این قانون در حدود هشت سال پیش نوشته شده و نیاز به نوسازی در آن دیده می‌شود که ان‌ شاء الله در دو سه ماه آینده شاهد یک نوسازی در روش‌ها خواهیم بود.

شیوع نشاط و شادابی با ناجا در حوزه عفاف و حجاب

او حتی درجدیدترین اظهارنظر در مورد اجرای طرح عفاف و حجاب توسط نیروی انتظامی، گفت که درحال حاضر در حوزه عفاف و حجاب تلاش بر این است که دستگاه‌های فرهنگی تلاش ویژه‌ای در این زمینه داشته و ناجا در بخش‌هایی که این امر به ناهنجاری اجتماعی تبدیل شده باشد، با تذکر و اصلاح رفتار وارد شود.

فرمانده ناجا شیوع نشاط و شادابی در جامعه را اولویت نیروی انتظامی در حوزه حجاب و عفاف دانست و ابراز کرد: در حال حاضر تفرجگاه‌ها و نقاط گردشگری، در اولویت این موضوع قرار دارند.

به گزارش ایسنا، از سخنان احمدی‌مقدم وقتی عنوان می‌کند ” پلیس از روی اکراه در این حوزه مشغول است”، شاید بتوان گفت وقت آن رسیده باشد آن حدود 30 دستگاه دخیل در امر فرهنگ‌سازی با مدیریت و حمایت دولت یازدهم پا به عرصه عمل بگذارند تا علاوه بر کم‌شدن فعالیت پلیس، اقدامات فرهنگی نیز در این حیطه انجام گیرد در این باره سردار منتظرالمهدی، معاون اجتماعی ناجا نیز در گفت‌وگو با ایسنا ابراز امیدواری کرده است که در دولت یازدهم دستگاه و سازمان‌های مسئول در امر عفاف و حجاب به تعهدات خود در بحث فرهنگ‌سازی عمل کنند تا پلیس مجبور نباشد تا با برخوردهای سلبی پا به میدان بگذارد.

گزارش از مژگان انصاری