فضیلت نماز جناب جعفر طیار در حرم مطهر امام رضا علیه السلام

دوّم علاّمه مجلسى نقل کرده از خطّ شیخ جلیل شیخ حسین بن عبدالصّمد والد شیخ بهایى که شیخ ابوالطّیّب حسین بن احمد فقیه رازى ره ذکر نموده که هرکس زیارت کند حضرت امام رضا یا دیگر از ائمه علیهم السلام را پس در نزد آن امام به جاى آورد نماز جعفر را براى او نوشته شود به هر رکعتى ثواب کسى که هزار حجّ و هزار عمره بجا آورده باشد و هزار بنده در راه خدا آزاد کرده باشد و هزار مرتبه به جهاد ایستاده باشد با پیغمبر مرسل و براى اوست به هر گامى که برمى دارد ثواب صد حجّ و صد عمره و صد بنده آزاد کردن در راه خداى تعالى و نوشته شود براى او صد حسنه و محو شود از او صد سیّئه و کیفیت نماز جعفر در اعمال روز جمعه گذشت. [1]

نماز جناب جعفر طیار و کیفیت آن:

و از جمله نمازها نماز جعفر بن ابى طالب(علیه السلام) است که به سندهاى بسیار معتبره وارد شده است، و افضل اوقات آن صدر نماز جمعه است، سیّد ابن طاووس به سند معتبر روایت کرده است که شخصى از حضرت صادق(علیه السلام)پرسید نماز تسبیح یعنى نماز جعفر را؟ حضرت فرمود که: «آن حبوت» یعنى بخششى بوده از رسول خدا(صلى الله علیه وآله)به جعفر. پس فرمود: «حدیث کرد مرا پدرم از جدّم حضرت امام زین العابدین(علیه السلام)که چون جعفر طیّار برادر حضرت امیر المؤمنین(علیه السلام)از هجرت حبشه مراجعت نمود، در روزى آمد که فتح خیبر به دست امیر المؤمنین(علیه السلام)شده بود، حضرت رسول(صلى الله علیه وآله)به قدر مسافت یک تیر پرتاب، به استقبال او شتافت، چون جعفر نظرش بر جمال عدیم المثال آن حضرت افتاد، مشتاقانه به جانب آن حضرت دوید، حضرت او را در بر گرفت و دست در گردن او آورد و ساعتى با او سخن گفت پس برناقه عضبا سوار شد و جعفر را ردیف خود ساخت، و چون ناقه به راه افتاد حضرت فرمود که: «اى جعفر، اى برادر، مى خواهى بخشش بزرگى کنم نسبت به تو؟ مى خواهى تو را عطیه گران بهایى بدهم؟ مى خواهى تو را برگزینم؟» مردم گمان کردند که مال جزیلى از غنایم خیبر به او عطا خواهد فرمود. جعفر گفت: بلى پدر و مادرم فداى تو باد; پس حضرت نماز تسبیح را به او تعلیم فرمود»

فضیلت نماز جناب جعفر طیار در حرم مطهر امام رضا علیه السلام

دوّم علاّمه مجلسى نقل کرده از خطّ شیخ جلیل شیخ حسین بن عبدالصّمد والد شیخ بهایى که شیخ ابوالطّیّب حسین بن احمد فقیه رازى ره ذکر نموده که هرکس زیارت کند حضرت امام رضا یا دیگر از ائمه علیهم السلام را پس در نزد آن امام به جاى آورد نماز جعفر را براى او نوشته شود به هر رکعتى ثواب کسى که هزار حجّ و هزار عمره بجا آورده باشد و هزار بنده در راه خدا آزاد کرده باشد و هزار مرتبه به جهاد ایستاده باشد با پیغمبر مرسل و براى اوست به هر گامى که برمى دارد ثواب صد حجّ و صد عمره و صد بنده آزاد کردن در راه خداى تعالى و نوشته شود براى او صد حسنه و محو شود از او صد سیّئه و کیفیت نماز جعفر در اعمال روز جمعه گذشت. [1]

نماز جناب جعفر طیار و کیفیت آن:

و از جمله نمازها نماز جعفر بن ابى طالب(علیه السلام) است که به سندهاى بسیار معتبره وارد شده است، و افضل اوقات آن صدر نماز جمعه است، سیّد ابن طاووس به سند معتبر روایت کرده است که شخصى از حضرت صادق(علیه السلام)پرسید نماز تسبیح یعنى نماز جعفر را؟ حضرت فرمود که: «آن حبوت» یعنى بخششى بوده از رسول خدا(صلى الله علیه وآله)به جعفر. پس فرمود: «حدیث کرد مرا پدرم از جدّم حضرت امام زین العابدین(علیه السلام)که چون جعفر طیّار برادر حضرت امیر المؤمنین(علیه السلام)از هجرت حبشه مراجعت نمود، در روزى آمد که فتح خیبر به دست امیر المؤمنین(علیه السلام)شده بود، حضرت رسول(صلى الله علیه وآله)به قدر مسافت یک تیر پرتاب، به استقبال او شتافت، چون جعفر نظرش بر جمال عدیم المثال آن حضرت افتاد، مشتاقانه به جانب آن حضرت دوید، حضرت او را در بر گرفت و دست در گردن او آورد و ساعتى با او سخن گفت پس برناقه عضبا سوار شد و جعفر را ردیف خود ساخت، و چون ناقه به راه افتاد حضرت فرمود که: «اى جعفر، اى برادر، مى خواهى بخشش بزرگى کنم نسبت به تو؟ مى خواهى تو را عطیه گران بهایى بدهم؟ مى خواهى تو را برگزینم؟» مردم گمان کردند که مال جزیلى از غنایم خیبر به او عطا خواهد فرمود. جعفر گفت: بلى پدر و مادرم فداى تو باد; پس حضرت نماز تسبیح را به او تعلیم فرمود»

.
و حضرت امام صادق(علیه السلام)فرمود که: «صفتش این است که آن چهار رکعت است به دو تشهّد و به دو سلام، و در رکعت اوّل بعد از سوره حمد «اذا زلزلت» مى خواند، و در رکعت دوّم سوره «والعادیات»، و در رکعت سوّم «اذا جاء نصر اللّه»، و در رکعت چهارم «قل هو اللّه احد»، و در هر رکعت بعد از فراغ از قرائت پانزده مرتبه مى گوید: «سُبْحانَ  اللّهِ  وَالْحَمْدُ  لِلّهِ  وَلا  اِلهَ  اِلاّ اللّهُ  وَاللّهُ أکْبَرُ»  و در رکوع همین تسبیحات را ده مرتبه مى گوید، و چون سر از رکوع بر مى دارد ده مرتبه، و در سجده اوّل ده مرتبه، وبعد از سر بر داشتن ده مرتبه، و در سجده دوّم ده مرتبه، و بعد از سر برداشتن پیش از آن که برخیزد ده مرتبه، و در هر چهار رکعت چنین مى کند، که مجموع سیصد مرتبه مى شود، و هزار و دویست تسبیح بوده باشد»

.
و به روایات معتبره دیگر حضرت رسول اکرم (صلى الله علیه وآله)فرمود که: «اگر هر روز بکنى بهتر است از براى تو از دنیا و آنچه در او هست، و اگر هر دو روز یکبار بکنى گناهانى که در میان دو نماز کرده] اى  [آمرزیده شود، و اگر در هر جمعه بکنى یا در هر ماهى یک مرتبه یا در سالى یک مرتبه بکنى، هر گناهى که در میان آن ها کرده] اى [ آمرزیده شود». و به روایات معتبره دیگر اگر به قدر کف دریاها و به عدد ریگ بیابان و برگ درختان و ستاره هاى آسمان گناه بر تو باشد خدا ] آن را  [بیامرزد; و اگر از جنگ گریخته باشى که بدترین گناهان است خدا تو را بیامرزد. و از این نحو روایات در فضیلت این نماز بسیار وارد شده است.

و امّا دعایى که در این نماز مستحب است، شیخ کلینى به سند معتبر از حضرت امام صادق(علیه السلام)روایت کرده است که: «در سجده آخر نماز جناب جعفر چون از تسبیحات فارغ شوى بگو:

سُبْحانَ  مَنْ  لَبِسَ  الْعِزَّ  وَالْوَقارَ * سُبْحانَ  مَنْ  تَعَطَّفَ  بِالْمَجْدِ  وَتَکَرَّمَ بِهِ سُبْحانَ  مَنْ  لا  یَنْبَغی  التَّسْبیحُ  اِلاّ  لَهُ * سُبْحانَ  مَنْ  اَحْصى  کُلَّ  شَیْء عِلْمُهُ * سُبْحانَ  ذِی  الْمَنِّ  وَالنِّعَمِ * سُبْحانَ  ذِی  الْقُدْرَةِ  وَالاْمْرِ * اللّهُمَّ  اِنّی أَسْألُکَ بِمَعاقِدِ  الْعِزِّ  مِنْ  عَرْشِکَ * وَمُنْتَهَى  الرَّحْمَةِ  مِنْ  کِتابِکَ * وَاسْمِکَ الاْعْظَمِ * وَکَلِماتِکَ  التّامَّةِ  الّتی  تَمَّتْ  صِدْقاً  وَعَدْلاً * صَلِّ  عَلى  مُحَمَّد  وَاَهْلِ بَیْتِهِ.

و شیخ طوسى در مصباح این دعا را روایت کرده است با این زیادتى، چنان که بعد از پنج تسبیح گفته:

سُبْحانَ  ذِی  الْقُدْرَةِ  وَالْکَرَمِ * سُبْحانَ  ذِی  الْعِزَّةِ  وَالْفَضْلِ * سُبْحانَ  ذِی الْقُوَّةِ  وَالطَّوْلِ * اللّهُمَّ  اِنّی  أَسْألُکَ... تا آخر دعا، پس حاجات خود را ذکر کند.
و شیخ و سیّد از مفضّل بن عمر روایت کرده اند که گفت: دیدم روزى حضرت امام جعفر صادق(علیه السلام)را که نماز جعفر بجا آوردند، پس دست ها را بلند کردند و این دعا خواندند: «یا رَبِّ یا رَبِّ»  به قدرى که یک نفس وفا کند «یا رَبّاهُ یا رَبّاهُ»  به قدر یک نفس «رَبِّ رَبِّ»  باز به قدر یک نفس  «یا اللّهُ یا اللّهُ» باز به قدر یک نفس «یا حَیُّ یا حَیُّ»  به قدر یک نفس «یا رَحیمُ یا رَحیمُ» باز به قدر یک نفس «یا رَحْمنُ یا رَحْمنُ»  به قدر یک نفس «یا اَرْحَمَ الرّاحِمینَ»  هفت مرتبه. پس خواندند:

»اللّهُمَّ  اِنِّی  اَفْتَتِحُ  الْقَوْلَ  بِحَمْدِکَ * وَاَنْطِقُ  بِالثَّناءِ  عَلَیْکَ * وَاُمَجِّدُکَ  وَلا غَایَةَ  لِمَدْحِکَ * وَاُثْنی  عَلَیْکَ  وَمَنْ  یَبْلُغُ  غایَةَ  ثَنائِکَ  وَاَمَدَ  مَجْدِکَ * وَاَنَّى لِخَلیقَتِکَ  کُنْهُ  مَعْرِفَةِ  مَجْدِکَ؟  وَاَیُّ  زَمَن  لَمْ  تَکُنْ  مَمْدُوحاً  بِفَضْلِکَ  *مَوْصُوفاً  بِمَجْدِکَ * عَوّاداً  عَلَى  الْمُذْنِبینَ  بِحِلْمِکَ؟  تَخَلَّفَ  سُکّانُ  اَرْضِکَ  عَنْ طاعَتِکَ  فَـکُنْتَ  عَلَیْهِمْ  عَطُوفاً  بِجُودِکَ * جَواداً  بِفَضْلِکَ * عَوَّاداً  بِکَرَمِکَ  *یا لا  اِلهَ  اِلاّ  اَنْتَ  الْمَنّانُ  ذُو  الْجَلالِ  وَالاِْکْرامِ«.

.
پس حضرت فرمود که: «اى مفضّل هرگاه تو را حاجتى ضرورى بوده باشد، نماز جعفر را ( ادا  )بکن و این دعا را بخوان و حوایج خود را از خدا طلب کن که برآورده مى شود، إن شاء اللّه تعالى«

.
مؤلّف گوید که:  نماز جعفر به روایات مستفیضه بلکه متواتره وارد شده است و عامّه و خاصّه به طرق بسیار آن را نقل نموده اند; و اجماع مسلمین بر استحباب آن جز نادرى از عامّه و اکثر عامّه به ملاحظه بعضى امور این نماز را به عبّاس عمّ پیغمبر(صلى الله علیه وآله)نسبت داده اند، و در روایات اهل بیت(علیهم السلام)منسوب است به جعفر، و شک نیست که روایات شیعه که از اهل بیت(علیهم السلام)منقول است اصحّ و اوثق است، چه آن که «أَهل البیت أَدرى بما فی البیت» و ممکن است که همین نماز را حضرت رسول(صلى الله علیه وآله) به عمِّ خود عبّاس نیز تعلیم فرموده باشد، چنانچه به جعفر(علیه السلام)تعلیم فرموده. به هر حال نمازى به حسب صحّت سند و کثرت ثواب بعد از نوافل شبانه روزى مثل نماز جعفر نقل نشده، و اگر کسى خواسته باشد که او را به جاى نوافل بکند مى تواند و بهر دو حساب شود. و بعض علما گفته اند که: اگر کسى مستعجل باشد مى تواند نماز جعفر را بدون تسبیحات بجا آورد و تسبیحات را در راه بخواند.

و در محکى ذکرى شیخ شهید است که کسى که دو رکعت از نماز جعفر بجا آورد پس او را عارضى رو داد مى تواند که پى آن کار رود و دو رکعت دیگر را بعد از زوال ] آن [ عارض بکند. و در تعیین سوره هاى این نماز خلاف است، و مشهور آن است که ذکر شد، و صدوقین گفته اند که اگر در هر رکعت سوره «قل هو اللّه»  خواستى بخوانى مى توانى، و علاّمه مجلسى فرموده که: در روایت صحیح وارد شده است که در هر رکعت «قل یا ایّها الکافرون»  و «قل هو اللّه احد»  هر دو را بخواند، و در روایتى وارد شده است که هر سوره را که خواهد بخواند، انتهى.

و احکام این نماز بسیار است و مقام را گنجایش زیاده بر این نیست