آشنایی با اصطلاحات ابرقدرت و اپوزیسیون

اشاره 

آشنایی با واژه‌ها و اصطلاحات در حوزه‌های مختلف دینی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و غیره یکی از ضروریات سخنوری و نویسندگی است. نظر به درخواست بسیاری از عزیزان، بر آن شدیم پاسخگوی این نیاز شما باشیم. 

در هر شماره از نشریه تلاش خواهیم کرد تا با مطرح کردن یک یا چند اصطلاح، به توضیح مختصری درباره آن بپردازیم.*

***

ابرقدرت (1)

قدرتی که از دیگر قدرت‌ها قویتر باشد. در اصطلاح سیاسی «ابرقدرت ها» کشورهایی هستند که از نظر قدرت صنعتی و نظامی از کشورهای دیگر قویترند و بر صحنه سیاست بین المللی فرمانروایی دارند. 

این اصطلاح بخصوص در دوران جنگ سرد در مورد امریکا و شوروی به کار می‌رفت که از نظر تولید صنعتی، قدرت نظامی، نیروی ضربتی اتمی، وسعت خاک، منابع طبیعی و شمار جمعیت از دیگر کشورها بسیار جلوتر بودند و امکانات مانور (2) سیاسی و نظامی آن‌ها در صحنه بین المللی بسیار بیش از دیگران بود و دو رقیب اصلی در حوزه رقابت سیاسی و نظامی به شمار می‌آمدند. 

اپوزیسیون (3) 

[در زبان فرانسه، به معنای «مخالفت‌» یا «مخالفان‌»] در معنای وسیع کلمه، عبارتست از کوشش اتحادیه‌ها، حزب‌ها، گروه‌ها، دسته‌ها و افراد برای دستیابی به هدف‌هایی در جهت مخالف هدف‌های دارندگان قدرت سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، خواه با استفاده از شیوه‌های پارلمانی (4) خواه با شیوه‌های دیگر. در معنای محدود، «اپوزیسیون‌» نامی است برای گروهی که در نظام‌های حکومت پارلمانی به موجب قانون اساسی موجودیت آن به رسمیت شناخته شده، در پارلمان گروهی را تشکیل می‌دهد که به حکومت (یا دولت) پیوسته نیست و از آن حمایت نمی‌کند، ولی خود را به قانون اساسی وفادار می‌داند. اپوزیسیون پارلمانی با شرکت در گفت و گوهای مجلس و با شور قانونی، مطابق شرایطی که قانون اساسی معین کرده است، در کار حکومت نظارت مستقیم دارد و افکار عمومی را در جریان می‌گذارد. 

مهم‌ترین وظیفه اپوزیسیون آن است که به انتخاب کنندگان امکانات انتخابات دیگری را نشان دهد و از این راه امکان انتخابات در ست‌تر را فراهم کند. اپوزیسیون مظهر حکومت احتمالی آینده است. این گونه اپوزیسیون جزء مکمل نظام‌های پارلمانی در کشورهای سنتی لیبرال، مانند انگلستان، فرانسه و سوئد است که معمولا دو حزب اصلی در آن‌ها وجود دارد که به نوبت نقش حاکم و اپوزیسیون را به عهده می‌گیرند. در نظام‌های یک حزبی اپوزیسیون به صورت رسمی و قانونی وجود ندارد. در این نظام‌ها هر گونه مخالفت با حزب و دولت حاکم مخالفت با نظم عمومی و قانون اساسی شمرده می‌شود. 

در ایالات متحده امریکا به سبب وجود نظام ریاست جمهوری وجود یک اکثریت یک دست در پارلمان ضروری نیست و نامتمرکز بودن حزب‌ها تشکیل فراکسیون‌های یک پارچه را ناممکن کرده است و به همین دلیل، در امریکا اپوزیسیون به عنوان یکی از نهادهای مربوط به قانون اساسی وجود ندارد و به علت در کار نبودن یک پارچگی فراکسیونی در آن کشور، در مسائل اساسی نمی‌توان از وجود اپوزیسیون، به معنای محدود کلمه، سخن گفت. 

نظام ریاست جمهوری این امکان را می‌دهد که اکثریت پارلمانی از یک حزب باشد و رئیس جمهور از حزب دیگر و این دو با یکدیگر همکاری کنند و این وضع بارها در آن کشور پدید آمده است. 

نخستین اپوزیسیون سیاسی در سده هجدهم میلادی در انگلستان با دو گروه (ویگ‌ها و توری ها) پدید آمد که از نظر منشاء اجتماعی اختلاف اساسی نداشتند و در بسیاری موارد با هم همصدا بودند و جنگ اکثریت و اقلیت میان آن دو و جابجا شدن حزب حاکم و حزب مخالف بیشتر جنبه اختلاف نظر سیاسی شخصی داشت تا معنای کلی سیاسی. در یک نظام کامل حکومت پارلمانی، اپوزیسیون وظایفی را به انجام می‌رساند که در نظریه کلاسیک «تفکیک قوا» (5) برای پارلمان در نظر گرفته شده است. زیرا از زمانی که نظام پارلمانی شکل گرفت، همواره رئیس دولت و رهبر اکثریت پارلمانی، یکی یا با هم متحد بودند و این یگانگی می‌تواند نقش پارلمان را که نظارت بر اجرای قانون و وضع قوانین مطابق قانون اساسی است، خراب کند؛ از این رو، اپوزیسیون وسیله‌ای موثر برای نظارت بر قوه مجریه به شمار می‌آید.

· پاورقــــــــــــــــــــی 

* - دانشنامه سیاسی، داریوش آشوری (با اندکی تصرف). 

1. Superpower 

2. Maneuver 

3. Opposition 

4. هیئتی را که در هر کشور برای وضع و تصویب قوانین و نظارت بر اجرای آن‌ها از سوی مردم برگزیده می‌شود پارلمان گویند. پارلمان‌ها معمولا با رای مستقیم، مخفی و همگانی مردم انتخاب می‌شوند. 

5. نظریه‌ای که بر طبق آن، برای پرهیز از استبداد، قدرت حکومت می‌باید از راه چند قوه یا دستگاه، به دست کسان و نهادهای جدا از هم به کار برده شود.

نکته‌های خواندنی (1) 

1. آیت اللَّه سیدعلی قاضی رحمه الله، استاد عرفانِ بزرگانی همچون علامه طباطبایی و آیت الله بهجت، فرموده اند که اگر من به جایی رسیده باشم از دو چیز است: «قرآن کریم و زیارت سیدالشهداءعلیه السلام» (1) 

2. طبق فتوای شماری از مراجع معظّم تقلید، تماس بدنی با نام مبارک امام حسین علیه السلام و القاب او، مانند سید الشهداء، بدون طهارت جایز نیست (احتیاطاً) . (2) مثلاً هنگام دست گذاشتن یا پیشانی نهادن بر این گونه نامها و لقبها باید وضو داشت. 

3. امروزه روضه خوانی به معنای مرثیه خواندن و سوگواری کردن و اشک ریختن برای امامان معصوم و به ویژه امام حسین و یاران اوعلیهم السلام است. این تعبیر از عنوان کتاب روضةُ الشّهداء (گلستان شهیدان) ، اثر ملاحسین واعظ کاشفی، برگرفته شده است؛ زیرا این کتاب از نخستین کتابهای فارسی - نَه نخستین کتاب - درباره امام حسین علیه السلام و دیگران بود که سخنوران و واعظان، آن را به دست می‌گرفتند و در محافل مذهبی و مجالس سوگواری از روی آن می‌خواندند و بدین جهت آنان راروضه خوان و این گونه مجالس را مجالس روضه خوانی نامیدند. (3) 

4. طبق قواعد دستور زبان عربی باید گفت و یا نوشت: یا ابا عبدِاللَّهِ الحسین (نَه یا أبی عبداللَّه الحسین) ، یا سَیدَ الشُّهَداء (نه یا سِیدُ الشّهداء) ، یابنَ رسول اللَّه (نه یا ابن رسول اللَّه؛ همزه کلمه ابن بعد از یاء منادا حذف می‌شود) ، یابن الزّهراء (نه یا ابن الزّهراء) ، حضرت حسین بن علی علیهما السلام (نه حضرت حسین ابن علی علیهما السلام؛ همزه کلمه ابن بین دو اسم خاص و عَلَم حذف می‌شود) ، یا حسَینُ بنُ علی (نه یا حسِینِ بن علی) ، یا اباالفضل (نه یا ابوالفضل) ، یا ابافاضل (نه یا ابو فاضل) ، یا زینب أدرکینا (نه یا زینب ادرکنا) . 

5. بسیاری از حدیث شناسان و تاریخ پژوهان درباره عروسی حضرت قاسم، فرزند امام حسن، با دختر امام حسین علیه السلام در کربلا و عاشورا گفته اند که چنین چیزی از پایه تا پایان دروغ است. (4) گفتنی است که آنچه وجود داشته، عروسی حسن بن الحسن (حسن مُثَنّی) ، فرزند دیگر امام حسن علیهما السلام، با فاطمه دختر امام حسین علیهما السلام و پیش از روز عاشورا و ورود به کربلا بوده است. (5) 

6. مستحب است که شش اللَّه اکبر پیش از تکبیرةُ الاِحرامِ آغازِ نماز و در مجموع، هفت اللَّه اکبر بگوییم و تکبیر هفتمی را همان تکبیرةُ الاِحرام نماز قرار دهیم. (6) این عمل از هنگامی مستحب شد که امام حسین علیه السلام خردسال بودند. روزی حضرت برای خواندن نماز، کنار پیامبر خداصلی الله علیه وآله ایستادند و پس از شنیدن تکبیرة الاحرام پیامبر، ایشان نیز تکبیر گفتند. هنگامی که پیامبر صدای تکبیر امام حسین را شنیدند، تکبیر خود را دوباره تکرار کردند. امام حسین نیز دوباره تکبیر گفتند و این کار تا هفت بار تکرار شد. از آن روز به بعد، هفت بار تکبیر گفتن در آغاز نماز نیز مستحب گشت. (7) 

7. نام اسب امام حسین علیه السلام در روز عاشورا که از پیامبر عزیز خداصلی الله علیه وآله به او رسیده بود، ذو الجَناح نبوده و مُرتَجِز (خوش رَجَز و خوش آواز) بوده است. (8) دانستنی است که ذوالجَناح به معنای بالدار و کنایه از اسب چابک و تیزرو و راهوار است. پس شاید ذوالجَناح، بیان صفت و ویژگی اسب امام حسین علیه السلام از سوی مردم بوده است نه نام آن. 

8. در زیارت عاشورا می‌خوانیم: «السّلام علی الحسین و علی علی بن الحسین و علی أولاد الحسین و علی أصحاب الحسین.» برخی از زیارت پژوهان بر این اندیشه اند که منظور از علی بن الحسین در اینجا، حضرت علی اکبر است و نه امام سجادعلیهما السلام؛ زیرا در این قسمت از زیارت عاشورا، ما بر شهدای کربلا درود می‌فرستیم و نه بر زندگان و بازماندگان آن، و امام سجادعلیه السلام جزء شهدای کربلا نبوده اند. پس، از این سلام اختصاصی بر حضرت علی اکبرعلیه السلام نیز می‌توان نشان دیگری از عظمت مقام و منزلت ایشان را برداشت کرد. (9) 

9. شماری از حدیث پژوهان و تاریخ نگاران بر این عقیده اند که عبارتِ «مَهلاً مَهلا یابنَ الزَّهراء؛‌ای پسر زهرا صبر کن صبر کن!» و رویدادهای پس و پیش آن را که به حضرت زینب علیها السلام - هنگام وداع و خداحافظی ایشان با امام حسین علیه السلام - نسبت می‌دهند، در کتابها و منابع معتبر حدیثی و حتی بعضی از کتابهای نامعتبر روایی نیز دیده نشده است. از این رو، در انتساب آن به حضرت زینب علیها السلام باید درنگی دیگر ورزید تا به صحیح بودن یا ناصحیح بودن آن دست یازید. (10) 

10. غالباً کسانی در بیان و شناساندن فضائل و یا مصائب معصومان و به ویژه امام حسین و یارانش علیهم السلام به نقل خواب می‌پردازند و از اینجا و آنجا خوابهای یأجوج و مأجوج می‌سازند که با تنبلی فکری و مطالعاتی در بیداری دَمسازند و البته خواهند دید که در غزل معصوم شناسی، قافیه را نیز می‌بازند. فَتَأَمَّل فیهِ کَثیراً جَیداً!

11. احترام گذاشتن به چیزی که نام مبارک امام حسین علیه السلام بر آن نوشته شده، لازم است. (11) از این رو، مواظب باشیم مثلاً کاغذ یا روزنامه و یا سجاده‌ای را که نام حضرت بر آن نوشته شده است، زیر پا نگذاریم و یا بر آن ننشینیم. 

12. علامه محمدباقر مجلسی رحمه الله در جلد 101 کتاب بحار الانوار، دو زیارت ناحیه مقدسه برای امام حسین و یارانش علیهم السلام ذکر کرده که اوّلی در صفحه 269 تا 274 و بیشترِ آن در بردارنده نام شهدای کربلا و به تاریخ سال 252 هجری قمری است و دیگری زیارت بلندتری در صفحه 317 تا 325 است که گاه سخنوران و مداحان، عبارتهایی از آن را، مانندِ «والشّمر جالس علی صدرک» و یا «لأبکینّ علیک بدل الدّموع دماً»، در مجالس روضه خوانی و عزاداری می‌خوانند. شماری از حدیث پژوهان گفته اند که چون تاریخ زیارتنامه اول به سال 252 هجری قمری و تولد امام زمان به سال 255 یا 256 هجری قمری بوده است، این زیارتنامه از ناحیه مقدسه امام حسن عسکری علیه السلام - نه امام زمان علیه السلام - بوده (12) ، ولی زیارت دوم از ناحیه مقدسه امام زمان علیه السلام بوده است؛ البته شمار دیگری از حدیث پژوهان نیز بر این باورند که متن هر دو زیارتنامه از ناحیه مقدسه امام معصوم علیه السلام نبوده، بلکه احتمالاً از مُنشَئات و بر نوشته‌های بزرگانی همچون سید مرتضی رحمه الله بوده اند. از این رو، باید کژی یا راستی این باور را برپژوهید و دلیلهای آن را خوب دید. (13) 

13. از علتهایی که روز تاسوعا (نهم محرّم) ، از نظر سوگمندی و سوگواری و جز آن، نیز مهم دانسته و در تاریخ ثبت شد، این است که امام حسین و یارانش علیهم السلام در این روز، تنها و غریبانه به محاصره کامل دشمنان خود درآمدند و امام صادق علیه السلام در این باره فرموده اند: «تاسوعاء یومٌ حوصِرَ فیهِ الحُسَین علیه السلام وَ أَصحابُه رَضِی اللَّهُ عَنهُم بِکَربَلاء...؛ (14) تاسوعا روزی است که امام حسین و یارانش علیهم السلام در کربلا به محاصره درآمدند.»

14. غالب مراجع معظّم تقلید - با استنباط از احادیث - فرموده اند که شخص مسافر - اگر خواست - می‌تواند در مسجد الحرام و مسجد پیغمبرصلی الله علیه وآله و مسجد کوفه و حرم امام حسین علیه السلام نمازهای چهار رکعتی‌اش را - به جای نماز شکسته - به صورت تمام بخواند و حتی بعضی از مراجع فرموده اند که این کار، مستحب هم است. (15) شاید این احادیث می‌خواهند به ما بفرمایند که حرم امام حسین علیه السلام و سه جای دیگرِ پیش گفته، حکم وطن و خانه خودمان را دارند و مسجدالحرام نشان دهنده توحید و مسجد النبی نشان دهنده نبوت و مسجد کوفه و حرم امام حسین علیه السلام نشان دهنده امامت و ولایت هستند و در نظام ولایی، عدالت علی علیه السلام (در مسجد کوفه) و شهادت حسین علیه السلام (در کربلا) دو رُکن رَکین و دو اصل اصیلند که باید الگوی همه ولایتمداران باشند. 

15. بسیاری از حدیث پژوهان و تاریخ نگاران بر این اعتقادند که حضرت لیلی، مادر حضرت علی اکبرعلیهما السلام، در کربلا اصلاً حضور نداشته و حتی شاید آن زمان، در قید حیات نیز نبوده است تا چه رسد به اینکه بخواهند آن داستانها و افسانه‌ها را درباره ایشان بتراشند و بگویند و بنویسند. گفتنی نیز ا ست که نام مادر حضرت علی اکبر، لیلی بوده و‌ام لیلی (مادر لیلی) نبوده است. (16) 

16. می‌دانیم که پوشیدن لباس سیاه - جز چند مورد مانند عبا و عمامه سیاه - در نماز کراهت دارد و از ثواب نماز می‌کاهد. (17) 

قابل توجه است که طبق فتوای شماری از مراجع معظّم تقلید، اگر به نیت عزاداری و سوگواری برای معصومان علیهم السلام، مانند امام حسین علیه السلام، لباس سیاه بپوشیم و هنگام نماز، آن را بر تَن داشته باشیم، این کار نه کراهتی دارد و نه از ثواب نمازمان می‌کاهد. (18) 

17. میان علاقه مندان و ارادتمندان به امام حسین علیه السلام مشهور است که برای برآورده شدن حاجات خود به برادر والامقامشان، حضرت عباس علیه السلام، متوسل شوید و این ذکر را 133 بار که عدد آن طبق حروف اَبجَد با نام مبارک عباس برابر است، با حضور قلب بر زبان جاری سازید: «یا کاشِفَ الْکَرب عَن وَجهِ الحُسَین اِکْشِف کَربی بِحَقِّ أَخیکَ الْحُسَین؛‌ای برطرف کننده غم از چهره حسین! برطرف کن غم مرا به حق برادرت حسین!»

به پایان آمد این دفتر، حکایت همچنان باقی

به صد دفتر نشاید گفت حَسبُ الحالِ مشتاقی

· پاورقــــــــــــــــــــی 

1) دریای عرفان، هادی هاشمیان، ص 39. 

2) توضیح المسائل مراجع، گردآوری سید محمدحسن بنی هاشمی خمینی، ص 180، مسئله 319 و نیز ص 200، سؤال 173. 

3) حماسه حسینی، آیت الله مرتضی مطهری، ج 1، ص 53 -54. 

4) لؤلؤ و مرجان، حاج میرزا حسین نوری، ص 193-194 و منتَهَی الآمال، حاج شیخ عباس قمّی، ص 559 و حماسه حسینی، همو، ج 1، ص 28. 

5) مُنتَهَی الآمال، همو، ص 290 - 292 و 548. 

6) تحریر الوسیله، امام روح الله موسوی خمینی، ج 1، ص 161، مسئله 2. 

7) من لا یحضره الفقیه، شیخ صدوق، ج 1، ص 305. 

8) بحار الانوار، علامه محمدباقر مجلسی، ج 45، ص 10 و لؤلؤ و مرجان، همو، ص 178. 

9) تحقیقی در نهضت عاشورا، مرکز مطالعات و پژوهشهای فرهنگی حوزه علمیه، ص 89 - 90. 

10) لؤلؤ و مرجان، همو، ص 92 و 179. 

11) توضیح المسائل مراجع، همو، مسئله 140. 

12) بحار الانوار، ج 101، ص 274. 

13) همان، ص 328. 

14) الکافی، محمد بن یعقوب کلینی، ج 4، ص 147. 

15) توضیح المسائل مراجع، همو، مسئله 1356. 

16) لؤلؤ و مرجان، همو، ص 92؛ مُنتَهَی الامال، همو، ص 549؛ بررسی تاریخ عاشورا، دکتر محمدابراهیم آیتی، ص 166 - 167 و حماسه حسینی، همو، ج 1، ص 25 - 27. 

17) توضیح المسائل مراجع، همو، ص 452، مسئله 865. 

18) جامع المسائل، آیت اللَّه محمدفاضل لنکرانی، ج 1، ص 621، سؤال 2170 و 2171.

اهل دل باشیم یا اهل شکم؟

در دیدگاه عده‏اى، دل همان شکم است؛ به همین دلیل براى رفع «دلتنگى»، شکم خود را با خوردن «گشاد» مى‏کنند و براى شاد کردن دل، شکمشان را از عزا در مى‏آورند. این افراد در محیط تنگ شکم به دنبال شادى و نشاط و امید مى‏گردند. 

اما در نظر عده‏اى دیگر، دل غیر از شکم است و در دو حیطه معنا مى‏شوند. دل در حیطه معرفت معنا مى‏یابد و شکم در حیطه شهوت. 

با شکم پر، دل عزا دار مى‏شود و با شکم خالى، دل دست افشانى مى‏کند. از نظر آنان براى یافتن شادى و نشاط و امید، باید فضا نوردى آموخت و به آسمان پرواز کرد. 

اما باید دانست که دل به آسمان مایل است و شکم به سوى زمین متمایل. دل از آسمان نور و امید مى‏گیرد و شکم از زمین گندم و جو مى‏چیند. سوخت پرواز دل، سوز و نیاز است و سوخت شکم، آب و نان. دل به آرامش نیاز دارد و شکم به آسایش. دل به سیرت نیکو مى‏نگرد و شکم به صورت زیبا. دل به روح وابسته است و شکم به تن. دل از آنِ آدم است و شکم براى هر جاندار. 

چشم سر، دیده بان شکم و شهوت است و چشم دل، دیده‏بان شهر حکمت. وقتى چشم سر به زیر مى‏افتد، چشم دل به بالا خیره مى‏شود. 

جویبار زلال حکمت به دل مى‏ریزد و فاضلاب شهوت از شکم سرازیر مى‏شود. چشمه مستى از دل مى‏جوشد و جوى پستى از شکم سرازیر مى‏شود. 

آنها که از سلطه شکم خارج‏اند، ارباب معرفت‏اند و آنها که اسیر شکم اند، زیر چکمه‏هاى نفس ناراحت. 

بعضى با خنجر به شکم خود مى‏زنند تا دلشان را آزاد کنند و بعضى دیگر به شکمشان مى‏رسند تا از دلشان دور شوند. وسعت دل به بیکرانه دریا و پهناى آسمان مى‏ماند و حجم شکم به مشتى آب و کفى خاک؛ با این حال، اهالى شهر کوچک شکم بى شمارند و اهالى دیار بى‏کران دل انگشت شمار. 

براى یافتن شادى و نشاط و امید باید با گذرنامه معرفت، تابعیت آسمان را پذیرفت و شناسنامه زمین را واگذاشت. 

بعضى براى نشنیدن فغان دل، از صداى بلند آواز و طرب استفاده مى‏کنند و بعضى دیگر براى همنشینى با دل، در سکوت شب مى‏نشینند. 

دلدادگان جان مى‏گیرند و شکم پرستان جان از کف مى‏نهند. دل اسیر آزادى است و غلام همت آن کس که رنگ تعلق نپذیرد و شکم، اسیر نان و ناز است و غلام تعلّقات رنگارنگ. 

دل با درد خوش است و شکم با درد بیمار. 

دلداران؛ اهل سوز و نور و شعورند و شکم مداران، اهل فریب و پول و دروغ. 

دل شکستنى است و شکم ترکیدنى. وقتى دل مى‏شکند، عتیقه‏اى گران مى‏شود و وقتى شکم مى‏ترکد، جیفه‏اى حرام. دل از منزل خاک به سوى افلاک مى‏رود و شکم از منزل نطفه به زیر خاک. 

شکم وقتى سیر مى‏شود، سنگین مى‏گردد و صاحب خود را خواب آلود و نقش بر زمین مى‏کند؛ اما دل وقتى به غذاى خود مى‏رسد، سبک مى‏شود و صاحب خود را بیدار کرده، به اوج آسمان مى‏برد. 

شکم از لذّت و گوارایى و رنگارنگى غذا مى‏پرسد؛ اما دل مى‏گوید: از کجا آورده‏اى؟ حلال است یا حرام؟ از آن توست یا د یگرى؟

از خوراک شکم مى‏توان به حیوانات اطراف خود هم خوراند اما از خوراک دل هرگز؛ چرا که حیوانات صاحب شکم‏اند نه صاحب دل. 

کارهایى از قبیل: بیم و امید، بینش و بصیرت، دوستى و دشمنى، عشق و پرستش، کار دل است و کارهایى مانند: خوردن و نوشیدن و هضم و جذب و دفع، کار شکم. 

امّا با وجود این تفاوتها، پاکى شکم مقدمه پاکى دل است و آلودگى شکم زمینه ساز آلودگى دل. دل پاک از شکم پاک خبر مى‏دهد و دل ناپاک از شکم ناپاک حکایت دارد. 

به راستى ما شهروند دیار «دل»ایم یا اهل شهر «شکم»؟!

 سنتهای علی علیه‌السلام 

 سنت‌های ماندگار از آن حضرت آشنا شویم. 

سخن اوّل

در تاریک سرای هجران امام عصر (عج) و در روزگاری که بشر غرق در مادیات و دلخوش سراب زندگانی مادی است؛ در دورانی که امواج فتنه‌ها از هر سو حاکمیت تنها نظام ولایی را نشانه رفته و ناکثین، قاسطین و مارقین به اجرای هماهنگ برنامه‌های اربابان زر، زور و تزویر مشغولند، کدام مسلمان آگاه و آزاد اندیشی است که احساس مسئولیت نکند و برای مقابله با فتنه‌ها آستین همّت بالا نزند. 

بهترین گزینه برای هدایت امّت اسلام و علاقه مندان به مکتب اهل بیت علیهم السلام تقویت مبانی دینی و اعتقادی و بیان جایگاه «قرآن» و «عترت» در اسلام و آشنایی آن‌ها با سنت و روش پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و ائم? معصومین علیهم السلام است. 

نامگذاری سال جاری به نام امیرالمؤمنین علی علیه السلام از سوی رهبر فرزانه انقلاب ـ که خدایش طول عمر عنایت فرماید ـ برای تبیین و رسیدن به این اهداف است. 

در این راستا بر آن شدیم در هر شماره از مجله صفحه‌ای از صفحات زرّین حیات امام علی علیه السلام را ورق بزنیم و با شما به مطالعه بپردازیم. بر ماست که قبل از هر کس خود را به سنت‌های دینی و الهی آراسته و در احیا و عمل به ارزش‌های دینی الگوی دیگران باشیم آن روز که ما موفق شویم، جامعه را بسوی معرفت سنت و آرمان‌های ائمه معصومین علیهم السلام هدایت کنیم و جایگاه ولایت و امامت را در اسلام به درستی تبیین کنیم دیگر جایی برای فتنه خنّاسان و دشمنان اسلام نخواهد بود. 

به امید پیروزی و ظهور دولت یار. 

عبادتِ علی علیه السلام 

فکان علی علیه السلام اعبد الناس و اکثرهم صلاة و صوما و منه تعلّم الناس صلوة اللیل و ملازمة الاوراد و قیام النافلة (1) 

امام علی علیه السلام که در تمام ابعاد بندگی الگو و سرآمد افراد زمان خود بود، در عبادت و بندگی حضرت حق نیز آنچنان تعالی یافته بود که دوست و دشمن تحت تأثیر این روح بلند واقع شدند. 

تا جایی که ابن ابی الحدید معتزلی در شرحش بر نهج البلاغه می‌نویسد، حضرت علی علیه السلام در عبادت عابدترین مردم شمرده می‌شد؛ نماز و روزه‌اش از همگان بیشتر بود و مردم نماز شب و ملازمت بر اذکار و مستحبات را از او آموختند. 

آن حضرت آنچنان خاشعانه به عبادت می‌پرداختند و با تمام وجود به خدا توجّه داشتند که برای خارج کردن تیری که در جنگ صفین به پای حضرت اصابت کرده بود و نمی‌توانستند آن را از پای حضرت در آورند، در نماز در حال سجده از پای او خارج کردند. 

و چون حضرت از نماز فارغ شدند، متوجّه خارج شدن تیر گردیدند. قسم یاد کردند که اصلاً خارج کردن تیر را احساس نکردند. (2) 

امام چهارم، سید الساجدین علی بن الحسین علیه السلام، که در هر شبانه روز هزار رکعت نماز به جا می‌آورند، وقتی کتاب عبادات امیرالمؤمنین را مشاهده می‌کند، با اندوه و تأسف آن را کنار می‌گذارد و می‌فرماید: «چه کسی بر عبادات علی بن ابیطالب علیهماالسلام توانایی دارد. (3) »

آن حضرت به مناجات و راز و نیاز شبانه و نماز شب عشق می‌ورزید و در روایت است که حضرت می‌فرماید: «از وقتی از پیامبر صلی الله علیه و آله شنیدم که نماز شب نور است آن را ترک نکردم.‌» 

ابن کوای خارجی می‌پرسد، حتی لیلة الهریر؟ حضرت می‌فرماید: «آری آن شب هم آن را ترک نکردم.» (4) 

ابو درداء به نقل عروة بن زبیر در مسجد مدینه خطاب به مردم گفت: «آیا به شما بگویم، پارساترین و عابدترین مردم کیست. گفتند: چه کسی است؟

پاسخ داد: امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب علیهماالسلام. آن گاه خاطره‌ای نقل می‌کند: ما و تعدادی از کارگزاران با علی علیه السلام در یکی از باغ‌های مدینه کار می‌کردیم. به هنگام عبادت علی علیه السلام را دیدم، که از ما فاصله گرفت و در لابه لای درختان ناپیدا شد. با خود گفتم: شاید به منزل رفته است. چیزی نگذشت که صدای حزن آور علی علیه السلام را در حال عبادت شنیدم که با خدا راز و نیاز می‌کند. 

به دنبال آن حضرت رفتم تا به آن حضرت رسیدم و در کناری بی حرکت ایستادم، پس حضرت در دل شب چند رکعت نماز خواند و مشغول دعا و گریه و انابه شد تا این که دیگر صدای حضرت را نشنیدم و دیدم بی حرکت افتاده است و آن قدر گریه کرده که بدن او بی حرکت شده است با خود گفتم: شاید از خستگی کار و شب زنده داری خواب رفته است، کمی صبر کردم، خواستم او را بیدار کنم هرچه تکانش دادم بیدار نشد. خواستم او را بنشانم، نتوانستم. با گریه گفتم: «اِنا لله و انا الیه راجعون» به خدا علی بن ابیطالب مرد. فورا به منزل فاطمه علیهاالسلام رفتم و گریان و شتاب زده خبر را گفتم. 

حضرت زهرا فرمود: ابو درداء به خدا علی علیه السلام مانند همیشه در عبادت از خوف خدا بی هوش شده است. 

آب بردم و به صورت امام علیه السلام پاشیدم، به هوش آمد. وقتی مرا گریان دید، فرمود: پس چه حالی پیدا می‌کنی، اگر هنگامی که مرا در قیامت برای حساب فرا می‌خوانند مشاهده کنی. 

ابو درداء می‌گوید: به خدا سوگند که این حالت را در هیچ کدام از یاران رسول خدا ندیدم.‌» (5) 

در پایان توجّه مبلّغان ارجمند را به چند راهکار عملی برای دعوت و جذب امت مسلمان به عبادت و بندگی خدا جلب می‌کنیم. 

1 ـ بیان نقش مال حلال در میل به عبادت و درک حلاوت آن. 

2 ـ بیان سیره و روش عبادت معصومین علیهم السلام و علماء و حالات آن‌ها در عبادت. 

3 ـ بیان رابطه زهد و بی رغبتی به دنیا و عبادت و بندگی خدا. 

4 ـ بیان لذت عبادت و ترجیح آن بر لذتهای مادی.

· پاورقــــــــــــــــــــی 

1 ـ شرح ابن ابی الحدید، ج 1، ص 27. 

2 ـ شرح نهج البلاغه خویی، ج 8، ص 152. 

3 ـ شرح نهج البلاغه خویی، ج 2، ص 409. 

4 ـ مناقب ابن شهر آشوب، ج 2، ص 133. 

5 ـ امالی شیخ صدوق ـ مناقب ابن شهر آشوب، ج 2، ص 124.

بخش فارسی‌زبان سرویس جهانی بی‌بی‌سی در هفدهم اسفندماه سال جاری مقاله‌ای را با عنوان «مأموران مخفی MI6» در رسانه‌های بریتانیا منتشر کرد.

این گزارش که در حقیقت ترجمه‌ای از یک گزارش داخلی توسط رادیو 4 بی‌بی‌سی است، به ظاهر مطلبی تحقیقی را درباره وقایع مرتبط با اتفاقات دوران جنگ سرد بیان می کند، اما با کمی دقت نکات جالبی در آن به نظر می رسد.

در این گزارش به صراحت تصریح شده است که “دستگاه اطلاعات خارجی انگلستان” موسوم به MI6 در دهه های شصت و پنجاه روزنامه‌نگارانی را در رسانه‌های بریتانیایی برای عملیات جاسوسی به استخدام خود درآورده بود.

روزنامه‌نگارانی که به ظاهر به عنوان فعال رسانه‌ای در مطبوعات بریتانیا فعالیت می‌کردند، اما در حقیقت وظایف دیگری را به عنوان مأموران نفوذی MI6 انجام می‌دادند.

ادامه مطلب...

عکس اصلی «البرادعی» که با فتوشاپ، جای «مادر چاوز» گذاشتند! 

هر چند به نظر می‌رسد ترک‌ها از تندروی‌های خود علیه سوریه کاسته‌اند اما واقعیت ماجرا این است که آنها به طور مقطعی و تاکتیکی از موضع خود عقب نشسته‌اند و مترصد موقعیتی هستند تا شرایط برای نیل به اهدافشان فراهم شود.

به نقل از فارس، لحن ترک‌ها این روزها در قبال بحران سوریه تغییر کرده است. شاهد این ماجرا عقب‌نشینی سران ترکیه از مواضع پیشین خود و پذیرفتن حل‌وفصل بحران این کشور با حضور بشار اسد است. علاوه بر این، راهکار پیشنهادی رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه درباره به کارگیری سازوکار همکاری با شرکت ایران و روسیه نیز از دیگر نشانه‌های تغییر موضع ترک‌هاست. این در حالی است که قبلا، آنها از مواضع ایران و روسیه در قبال سوریه انتقاد می‌کردند و حتی به علت حمایت تهران و مسکو از بشار اسد، این دو را از مذاکرات درباره سوریه کنار گذاشته بودند.

ادامه مطلب...

امام زمان سلام الله علیه فرمودند : سجده‌ی شکر، از لازم‌ترین و واجب‌ترین مستحبات الهی است ... همانا، فضیلت دعا و تسبیح پس از واجبات بر دعای بعد از نوافل، همانند فضیلت واجبات بر نوافل است. سجده، دعا و تسبیح است.

سپاس نعمت‌های حق‌تعالی، نشان معرفت و ادب و بندگی است. در آیات و روایات، به مسئله شکرگزاری از نعمت‌ها، بسیار سفارش شده و اینکه یاد نعمت‌ها، محبت انسان را به خدا زیاد می‌کند و نعمت‌های الهی را مستدام و افزون می‌گرداند.

گرچه شکر نعمت‌ها، از توان و طاقت‌بشر بیرون است، ولی انسان باید به هر قدر که می‌تواند، سپاسگزاری احسان و نعمت و نیکی پروردگار باشد. یکی از شکل‌های شکر، سجده بر خاک کردن و پیشانی بر خاک‌نهادن در برابر خداوند و شکر گفتن اوست.

و «سجده شکر» یکی از تعقیبات نماز به حساب آمده است.

(مرحوم علامه مجلسی، جلد 83 بحار الانوار).

ادامه مطلب...

دانشکده حقوق "هاروارد" آیه‌ای از قرآن را یکی از جملات ناب در تعریف عدالت معرفی کرد + تصویر

مسئولان این دانشگاه در توضیح این اقدام، اعلام کرده‌اند که مضمون این آیه یکی از بهترین توصیف‌های بیان شده در مورد "عدالت" در طول تاریخ است.

ادامه مطلب...